بر اساس گزارش ها زالو درمانی ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مصر ایران روم و بعد ها در اروپا انجام میشد.تا کنون ۶۵۰ نوع زالو را شناسایی شده که برخی از انواع زالو بسیار سمی و خطرناک هستند و بعضی از انواع زالوها مفید و آثار درمانی ارزندهای دارند که ما در این مقاله به آنها اشاره میکنیم.
خاصیت درمانی زالو در بزاق دهان او است که ماده ضد انعقاد خون به نام هیرودین است و موجب رقیق شدن خون و باز شدن گرفتگی رگها و در نتیجه افزایش خونرسانی به مغز و بدن میشود. به عقیده بعضی کارشناسان ۱۰۰ نوع ماده ویژه با اثرات درمانی گوناگون توسط زالو در خون ترشح میشود و مورد توجه پزشکان و جراحان قرار گرفته است و در اروپا و آمریکا در موارد گرفتگی رگهای قلب، گرافتهای پوستی و زیبایی پوست و جراحی قلب و پیوند اعضا و تقویت سیستم دفاعی بدن از آن استفاده میشود.
زالو هنگام مکیدن خون ، مواد متنوعی ترشح می کند که خواص درمانی دارند. معروف ترین ماده مترشحه از زالو هیرودین است.خواص مواد ترشح شده در خون توسط زالو به طور خلاصه به شرح زیر است :
* خاصیت بیحسکنندگی : باعث کاهش درد موضعی هنگام نیش زدن میشود که عمدتاً به دلیل وجود ماده هیرودین ( Hirudin ) است.
* خاصیت گشادکنندگی عروق : به دلیل وجود ماده هیستامین است.
* خاصیت ضدانعقادی : به دلیل وجود آنزیم هیالورونیداز موجود در بزاق زالو است. این آنزیم خاصیت آنتی بیوتیکی و حل کردن موکوس بسیار قوی دارد به طوری که در درمان گلوکوم هم بسیار موثر است.
* خاصیت آنتی بیوتیکی : این خاصیت اخیراً مورد توجه بسیاری قرار گرفته و بر بیماریهای ناشی از استاف طلایی و میکروب سل و اسهال خونی و دیفتری موثر است.
* خاصیت ضدالتهابی و ضدلختهای
نظر حکمای اسلامی پیرامون زالو درمانی
حکیم جرجانی در کتاب سوم ذخیره خوارزمشاهی اشارهای به نحوه استعمال زالو و جایگاه درمانی آن کرده منفعت زالواندازی را بیشتر در بیماریهای پوستی میداند و معتقد است ابتدا باید تن را با فصد و مسهل پاکیزه کرد و سپس زالو انداخت.
شیخالرئیس ابنسینا باب مبسوطی پیرامون زالو دارد و چنین میفرماید:
از زالوهایی که کرک ریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحههای بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آبهای خزهدار که محل زیست قورباغههاست نمو کرده و نه زالویی که در آبهای گلآلود سیاه بودهاست.در قانون بوعلی سینا فصلی درباره زالودرمانی و علایم زالوهای سمی و زالوهای مفید آمده است.
استفاده در پزشکی
سازمان غذا و داروی آمریکا در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۴ استفاده از زالو را برای مقاصد پزشکی قانونی اعلام کرد.
بیماریهای قابل درمان با زالو
۱ـ بیماریهای پوستی ـ جوش: درمان بیماریهای پوستی یک از محدودهای مهم و ممتاز در زمینه زالو درمانی میباشد.
۲ـ صدمات: زالو درمانی موقعیت خوبی را در درمان کوفتگی ما صدمات خون مردگی و ورم کسب کردهاست.
۳ـ جراحی پلاستیک و پیوند اعضاء
۴ـ بیماریهای دستگاه حرکتی: بیماریهای دستگاه حرکتی شایعترین بیماری زمان حاضر میباشد.
۵ـ آرتروز Artherose: آرتروز به معنی فرسودگی مفصل میباشد و بهطور طبیعی در افراد مسن شدیدتر ظاهر میشود.
۶ـ رماتیسم مفصلی Rhematism: در رماتیسم مفصلی به وسیله عمل روی کل تورم مفصل میباشد.
۷ـ بیماریهای چشمی: مقالات متعددی دربارهٔ استفاده موفقیتآمیز زالو درمانی در بیماریهای چشمی مختلف در دسترس است.
۸ـ تورم چشمها: زالودرمانی نتایج موفقیتآمیزی در درمان تورمهای چشمی زیر داشتهاست.
۹ـ بیماریهای گوش: ۲ الی ۴ زالو پشت هر گوشی در فواصل هر چند هفته تکرار شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
۱۰ـ بیماریهای قلبی عروقی ـ تنگی عروق: تنگی عروق سیاهرگی مربوط به گشادی رگ میشود که اغلب بر اثر تضعیف بافت پیوندی میباشد.
۱۱ـ اختلال گردش خون: اختلال گردش خون دست و پا (دست و پای سرد) به وسیله زالو درمانی در محدوده ستون مهرهها قابل درمان است. انگشتان ومناطقی که به عللی گانگرن شدهاند. افراد دیابتیکی که از سردی و مورمور و گزگز پاها شکایت دارند کسانیکه از درد ساق پا و پاشنه پا شکایت دارند.
۱۲ـ اسپاسم و دردهای عضلانی: با زالو اندازی روی مناطق دردناک میتوان درد را کاهش داد و اسپاسم را مرتفع نمود.
انتقال بیماری توسط زالو
زالوها به خودی خود بیماری ای ایجاد نمیکنند اما ممکن است به عنوان یک ناقل عمل کرده و موجب ایجاد بیماریهایی مانند هپاتیت در انسان گردند.
زالوهایی که دارای سر بزرگ یا درازای بیش از ۱۲ سانتیمتر دارند ممکن است مضر باشد. به گفته ابن سینا «از زالوهایی که کرکریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحههای بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آبهای خزهدار که محل زیست قورباغههاست رشد و نمو کرده و نه زالویی که در آبهای گلآلود سیاه بودهاست.» که احتمالاً این برحذر داشتن در استفاده از برخی زالوها به دلیل این باشد که این انواع احتمالاً ناقلان بهتر برای بیماریها هستند.
نوع زالو
زالوی پزشکی Hirudo medicinalis جزء گروه خونخواران است. طول این نوع زالو بین ۵ تا ۱۲ سانت است و ممکن است تا ۲۵ سانتیمتر هم میرسد عرض آن حدود یک سانتیمتر است. رنگ آن متنوع است و غالباً زیتونی سیاه یا قهوهای یا حنایی مایل به سیاه است.
منابع : زالو درمانی – زالو چیست؟